Η Τσικνοπέμπτη είναι μια ετήσια τελετή, της οποίας η αρχή χάνεται μέσα στους αιώνες. Είναι η μέρα που τρώγεται κρέας. Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα» (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και «Πέμπτη». Βρίσκεται στο μέσο των 3 εβδομάδων του εορτασμού του καρναβαλιού. Γιορτάζεται την Πέμπτη της 2ης εβδομάδας, της Κρεατινής, που είναι 11 ημέρες πριν από την Καθαρή Δευτέρα. Είναι ημέρα χαράς, αλλά και προετοιμασίας για τους ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς πλησιάζει η σαρανταήμερη περίοδος της Σαρακοστής πριν από το Πάσχα.
ΤΟ «ΠΑΣΤΟ» ΤΗΣ ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗΣ ΚΑΙ Η «ΓΟΥΡΝΑΛΟΙΦΗ»
Τσικνοπέμπτη ήταν η μέρα που ετοίμαζαν το «παστό». Σε λεβέτι
(καζάνι) έβραζαν το κρέας με λίγο κρασί, για να βγάλει το λίπος
του. Στη συνέχεια, έριχναν τα μπαχαρικά για νοστιμάδα και τα λουκάνικα, αφού τα
καθάριζαν από την καπνιά. Πρόσεχαν να μην τσικνιστούν, γιατί θα χάλαγε όλο το
«παστό».
Μετά το βράσιμο καθάριζαν το κρέας
από τα κόκαλα, έκοβαν τα λουκάνικα και τα τοποθετούσαν σε λαγήνες (δοχεία
πήλινα) και τα περιέλουζαν με λίπος, για να σκεπαστούν οι μεζέδες. Ήταν φαγητό
για όλο το χρόνο και μ’ αυτό φίλευαν τους ξένους. Ονομαστό φαγητό από
«παστό» ήταν οι καγιανάδες και οι
αλιμοκαγιανάδες με κρεμμύδι και αυγά.
Για να φτιάξουν τη «γουρναλοιφή» χρησιμοποιούσαν λίπος, το οποίο έβραζαν, ραντίζοντάς το συγχρόνως με νερό και στη συνέχεια, το σούρωναν και το φύλαγαν σε πήλινα δοχεία. Το χρησιμοποιούσαν ως άρτυμα (λιπαρή ουσία), για να νοστιμίζουν τα φαγητά όλης της χρονιάς.
ΧΟΙΡΟΣΦΑΓΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ
Μια εβδομάδα πριν από την Τσικνοπέμπτη, με το άνοιγμα του Τριωδίου, ξεκινούσε η διαδικασία της σφαγής των γουρουνιών, τα χοιροσφάγια. Γι’ αυτό το λόγο, η εβδομάδα αυτή ονομάζονταν και «σφαγαριά». Στα παλιά τα χρόνια, κάθε σπίτι έτρεφε για ένα χρόνο το γουρουνόπουλό του. Ένα καλό γουρούνι για «χοιροσφαγή» έφτανε τα 100 με 150 κιλά. Όλο το χρόνο το τάιζαν με καλαμπόκι, πίτουρα κουρκούτι, σγόρτσα (άγρια αχλάδια), βελανίδια και αποφάγια του σπιτιού (παμφάγο). Οι κάτοικοι σχημάτιζαν φιλικές συντροφιές και έσφαζαν με τη σειρά τα χοιρινά τους. Ήταν γιορτή για όλο το χωριό.
ΠΟΡΟΣ: ΑΕΡΟΣΤΑΤΑ
Την Τσικνοπέμπτη «τσίκνιζαν» το ψητό κρέας για να μυρίσει η γειτονιά, γιορτάζοντας την «Κρεατινή» Αποκριά και μετά την «Τυρινή». Οι νέοι έκλεβαν ένα μακαρόνι και το έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους, για να ονειρευτούν ποια θα είναι η νέα που θα παντρευτούν. Εκείνες τις μέρες έφτιαχναν και αερόστατα. Ένα ελαφρύ στεφάνι, ένα λεπτό χρωματιστό χαρτί κι ένα στουπί, ποτισμένο με πετρέλαιο μέσα σε ένα τενεκεδάκι και τα αερόστατα ήταν έτοιμα. Τα άφηναν να πάνε ψηλά και συναγωνίζονταν ο ένας τον άλλο, ποιος θα κάνει το μεγαλύτερο και ποιο θα πάει ψηλότερα.
ΣΚΟΠΕΛΟΣ: ΤΡΙΚΟΥΒΕΡΤΟ ΓΛΕΝΤΙ
Στο χωριό Κλήμα της Σκοπέλου, οι κάτοικοι, αφού φάνε και τραγουδήσουν στα σπίτια τους, ξεχύνονται στις γειτονιές και χορεύοντας, συγκεντρώνονται όλοι στο Πεύκο, όπου και συνεχίζουν το γλέντι μέχρι το πρωί.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ: ΧΟΙΡΙΝΑ ΚΑΛΟΥΔΙΑ
Σε όλη την Περιφέρεια την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά, από τα οποία φτιάχνονται λογιών λογιών καλούδια. Η πηχτή, οι τσιγαρίδες, τα λουκάνικα, η «γουρναλοιφή» και το «παστό» είναι ορισμένα από αυτά.
ΣΕΡΡΕΣ: ΦΩΤΙΕΣ
Στις αλάνες ανάβουν μεγάλες φωτιές, στις οποίες, αφού ψήσουν κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος, κάποιος από την παρέα με χιούμορ, αναλαμβάνει να κάνει «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα, τη θράκα της φωτιάς με μία βέργα.
ΠΑΤΡΑ: H KOΥΛΟΥΡΟΥ
Στην Πάτρα υπάρχει το έθιμο της «Κουλουρούς». Η Γιαννούλα η «Κουλουρού» πιστεύει, λανθασμένα, δύο πράγματα: Το πρώτο, ότι ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και το δεύτερο, ότι έρχεται να την παντρευτεί. Έτσι, λοιπόν, ντύνεται νύφη και με την συνοδεία των Πατρινών, πηγαίνει στο λιμάνι της πόλης για να προϋπαντήσει τον καλό της. Γύρω της ο κόσμος ξεφαντώνει και διασκεδάζει με τα καμώματά της.
ΚΟΜΟΤΗΝΗ: Η ΚΟΤΑ
Την Τσικνοπέμπτη καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (Κυριακή της Απόκρεω). Επίσης, τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσουν αυτήν την ημέρα βρώσιμα δώρα. Ο άντρας στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον λεγόμενο κούρκο, ενώ εκείνη του στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Ο έρωτας, εξάλλου, περνάει από το στομάχι.
ΚΕΡΚΥΡΑ: Η ΠΕΤΕΓΟΛΕΤΣΑ
Στην Κέρκυρα οι κοπέλες βγαίνουν στα καντούνια και κοτσομπολεύουν, ενώ οι άντρες τούς κάνουν καντάδες. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό, όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ της τελευταίας Τσικνοπέμπτης στην Πιάτσα, κοντά στην τοποθεσία κουκουνάρα, της πόλης της Κέρκυρας. Εδώ στήνεται ολόκληρη παράσταση και συμμετέχουν διάφορες νοικοκυρές από τα κοντινά σπίτια της παλιάς πόλης, στην πιάτσα. Στήνεται ένα πραγματικό πετεγουλιό (κουτσομπολιό), στα παράθυρα των σπιτιών από τις νοικοκυρές και με ξεκαρδιστικές ιστορίες βγαίνουν όλα τα άπλυτα στη φόρα των υποτιθέμενων που έπεσαν σε διάφορα αμαρτήματα.
ΙΟΣ: «Η ΦΟΙΝΙΚΗ»
Στην Ίο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων, διασχίζουν με κέφι τη Χώρα και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα. Χάρη στις προσπάθειες του Δήμου Ιητών και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ίου «Η Φοινίκη», έχει αναβιώσει στην Ίο και το παραδοσιακό της καρναβάλι, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, με ποικίλες εκδηλώσεις.
Για να φτιάξουν τη «γουρναλοιφή» χρησιμοποιούσαν λίπος, το οποίο έβραζαν, ραντίζοντάς το συγχρόνως με νερό και στη συνέχεια, το σούρωναν και το φύλαγαν σε πήλινα δοχεία. Το χρησιμοποιούσαν ως άρτυμα (λιπαρή ουσία), για να νοστιμίζουν τα φαγητά όλης της χρονιάς.
ΧΟΙΡΟΣΦΑΓΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ
Μια εβδομάδα πριν από την Τσικνοπέμπτη, με το άνοιγμα του Τριωδίου, ξεκινούσε η διαδικασία της σφαγής των γουρουνιών, τα χοιροσφάγια. Γι’ αυτό το λόγο, η εβδομάδα αυτή ονομάζονταν και «σφαγαριά». Στα παλιά τα χρόνια, κάθε σπίτι έτρεφε για ένα χρόνο το γουρουνόπουλό του. Ένα καλό γουρούνι για «χοιροσφαγή» έφτανε τα 100 με 150 κιλά. Όλο το χρόνο το τάιζαν με καλαμπόκι, πίτουρα κουρκούτι, σγόρτσα (άγρια αχλάδια), βελανίδια και αποφάγια του σπιτιού (παμφάγο). Οι κάτοικοι σχημάτιζαν φιλικές συντροφιές και έσφαζαν με τη σειρά τα χοιρινά τους. Ήταν γιορτή για όλο το χωριό.
ΠΟΡΟΣ: ΑΕΡΟΣΤΑΤΑ
Την Τσικνοπέμπτη «τσίκνιζαν» το ψητό κρέας για να μυρίσει η γειτονιά, γιορτάζοντας την «Κρεατινή» Αποκριά και μετά την «Τυρινή». Οι νέοι έκλεβαν ένα μακαρόνι και το έβαζαν κάτω από το μαξιλάρι τους, για να ονειρευτούν ποια θα είναι η νέα που θα παντρευτούν. Εκείνες τις μέρες έφτιαχναν και αερόστατα. Ένα ελαφρύ στεφάνι, ένα λεπτό χρωματιστό χαρτί κι ένα στουπί, ποτισμένο με πετρέλαιο μέσα σε ένα τενεκεδάκι και τα αερόστατα ήταν έτοιμα. Τα άφηναν να πάνε ψηλά και συναγωνίζονταν ο ένας τον άλλο, ποιος θα κάνει το μεγαλύτερο και ποιο θα πάει ψηλότερα.
ΣΚΟΠΕΛΟΣ: ΤΡΙΚΟΥΒΕΡΤΟ ΓΛΕΝΤΙ
Στο χωριό Κλήμα της Σκοπέλου, οι κάτοικοι, αφού φάνε και τραγουδήσουν στα σπίτια τους, ξεχύνονται στις γειτονιές και χορεύοντας, συγκεντρώνονται όλοι στο Πεύκο, όπου και συνεχίζουν το γλέντι μέχρι το πρωί.
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ: ΧΟΙΡΙΝΑ ΚΑΛΟΥΔΙΑ
Σε όλη την Περιφέρεια την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά, από τα οποία φτιάχνονται λογιών λογιών καλούδια. Η πηχτή, οι τσιγαρίδες, τα λουκάνικα, η «γουρναλοιφή» και το «παστό» είναι ορισμένα από αυτά.
ΣΕΡΡΕΣ: ΦΩΤΙΕΣ
Στις αλάνες ανάβουν μεγάλες φωτιές, στις οποίες, αφού ψήσουν κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος, κάποιος από την παρέα με χιούμορ, αναλαμβάνει να κάνει «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα, τη θράκα της φωτιάς με μία βέργα.
ΠΑΤΡΑ: H KOΥΛΟΥΡΟΥ
Στην Πάτρα υπάρχει το έθιμο της «Κουλουρούς». Η Γιαννούλα η «Κουλουρού» πιστεύει, λανθασμένα, δύο πράγματα: Το πρώτο, ότι ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και το δεύτερο, ότι έρχεται να την παντρευτεί. Έτσι, λοιπόν, ντύνεται νύφη και με την συνοδεία των Πατρινών, πηγαίνει στο λιμάνι της πόλης για να προϋπαντήσει τον καλό της. Γύρω της ο κόσμος ξεφαντώνει και διασκεδάζει με τα καμώματά της.
ΚΟΜΟΤΗΝΗ: Η ΚΟΤΑ
Την Τσικνοπέμπτη καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (Κυριακή της Απόκρεω). Επίσης, τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσουν αυτήν την ημέρα βρώσιμα δώρα. Ο άντρας στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον λεγόμενο κούρκο, ενώ εκείνη του στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Ο έρωτας, εξάλλου, περνάει από το στομάχι.
ΚΕΡΚΥΡΑ: Η ΠΕΤΕΓΟΛΕΤΣΑ
Στην Κέρκυρα οι κοπέλες βγαίνουν στα καντούνια και κοτσομπολεύουν, ενώ οι άντρες τούς κάνουν καντάδες. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό, όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ της τελευταίας Τσικνοπέμπτης στην Πιάτσα, κοντά στην τοποθεσία κουκουνάρα, της πόλης της Κέρκυρας. Εδώ στήνεται ολόκληρη παράσταση και συμμετέχουν διάφορες νοικοκυρές από τα κοντινά σπίτια της παλιάς πόλης, στην πιάτσα. Στήνεται ένα πραγματικό πετεγουλιό (κουτσομπολιό), στα παράθυρα των σπιτιών από τις νοικοκυρές και με ξεκαρδιστικές ιστορίες βγαίνουν όλα τα άπλυτα στη φόρα των υποτιθέμενων που έπεσαν σε διάφορα αμαρτήματα.
ΙΟΣ: «Η ΦΟΙΝΙΚΗ»
Στην Ίο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων, διασχίζουν με κέφι τη Χώρα και επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα. Χάρη στις προσπάθειες του Δήμου Ιητών και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ίου «Η Φοινίκη», έχει αναβιώσει στην Ίο και το παραδοσιακό της καρναβάλι, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, με ποικίλες εκδηλώσεις.
πηγή:http://akrasakis.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου